علی خواجوی بجستانی، علاوه بر ریاست هیئت‌مدیره اتحادیه سراسری مسکن کارکنان دولت؛ مدیرعامل اتحادیه نظارت بر رشته مسکن در تعاونی‌های مسکن سراسر کشور نیز هست که وظیفه بازرسی و کنترل عملکرد تعاونی‌های مسکن را بر عهده دارد. دارا بودن این دو جایگاه، خواجوی را، که خود نیز ید طولایی در ساخت‌وساز از طریق تعاونی‌ها دارد، در بیان مسائل حوزه تعاونی‌های مسکن دارای موقعیتی ویژه و ممتاز می‌کند. به‌منظور کسب اطلاعات بیشتر از وضعیت تعاونی‌ها با علی خواجوی در دفتر نشریه به گفتگو نشستیم.
عملکرد تعاونی‌های مسکن کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تعاونی‌های مسکن در طول تاریخ کشورمان شکل‌گرفته‌اند و در حال حاضر 26 هزار تعاونی مسکن در سراسر کشور داریم. این تعاونی‌ها در حیطه کاری خود موفق بوده‌اند و ساخت شهرک‌های اوج، فرهنگیان، خلبانان شکاری، خلبانان 330، نهاجا، نداجا، و ... نمونه‌ای از فعالیت تعاونی‌های مسکن است، ولی همه این کارها بی‌سروصدا بوده و روی آنها تبلیغاتی صورت نگرفته است. درحالی‌که این تعاونی‌ها سالانه هزاران واحد مسکونی با ارزان‌ترین قیمت و با سود کم ساخته و تحویل داده‌اند.البته تعاونی‌ها به دنبال سود نیستند و واحدهای ساخته‌شده را باید به قیمت تمام‌شده به اعضا بدهند. در گذشته هر ارگانی مثل نیروی هوایی، نیروی دریایی، سازمان‌های مختلف، نهاد ریاست جمهوری و غیره هرکدام خودشان تعاونی مسکن داشتند و بعضاً هنوز دارند و مقامات آن نهاد پشتیبان تعاونی‌ها بودند؛ چون سرمایه اندک اعضا را جمع و آن را در طی چند سال تبدیل به خانه می‌کردند و تحویل متقاضیان می‌دادند، ولی متأسفانه چون روی کار آنها تبلیغاتی صورت نمی‌گرفت فعالیت‌های آنها خیلی بارز نبود.
اگر تعاونی ها چنین توانایی دارند پس چرا طرح مسکن مهر که ابتدا دست تعاونی‌ها بود از آنها گرفته شد؟
مسکن مهر طرح خوبی بود ولی در اثنای کار و به خاطر برخی سودجویی ها کار را از دست تعاونی‌ها خارج کردند و به انبوه‌سازان تحویل یا به شرکت‌های خارجی مثل شرکت‌های ترکیه‌ای سپرده شد، درحالی‌که ما در کشورمان نیازی به مسکن‌ساز خارجی نداریم و خودمان در داخل توانمندی بالایی داریم. ایرانیان و تعاونی‌های مسکن در تاریخ کشورمان مسکن‌ساز بوده‌اند ولی متأسفانه سرنوشت مسکن مهر عوض شد. مبالغ هنگفتی هم از بانک‌ها به مسکن مهر و به انبوه‌سازان اختصاص دادند و از آنجا که تمام قراردادهایشان ( به علت هزینه‌های سنگین انبوه‌سازان ) باید برایشان سودآور باشد تا انجام بدهند و گرنه اصلاً وارد این موضوع نمی‌شوند، در نتیجه قیمت‌های تمام‌شده مسکن در قالب انبوه‌سازی گران در می‌آید. ولی تعاونی‌ها نماینده و مورد اعتماد یک گروه هستند و بر کار آنها هم نظارت وجود دارد و قانون تعاونی‌ها هم می‌گوید کار آنها سود نباید داشته باشد و باید واحدها به قیمت تمام‌شده به اعضا واگذار شود. در مورد مسکن مهر انبوه‌سازان با متری350هزار تومان برای ساخت مسکن با صاحبان امتیاز مسکن مهر قرارداد بسته‌اند و حال پسندیده نیست این مبلغ را افزایش دهند درحالی‌که بیشتر مصالح ساختمانی مسکن مهر نیمه‌کاره با دلارهای ارزان خریداری‌شده است. هم‌اکنون انبوه‌سازان هزینه ساخت هر متر مسکن مهر را 650 هزار تومان عنوان کرده‌اند که کاملاً دور از انصاف است . البته وزارت راه و شهرسازی به این نتیجه رسیده که مسکن مهر را به اصل خود یعنی تعاونی‌ها برگرداند.
اگر همین حالا ساخت مسکن مهر را به تعاونی‌ها بسپارند با چه قیمتی آن را تمام می‌کنند ؟
تعاونی‌ها هیچ‌گاه با افزایش 30درصدی هزینه ساخت در مسکن مهر موافق نبودند و برخلاف انبوه‌سازان، به حداکثر افزایش 5 تا 10درصد راضی بوده اند و بدون تردید تعاونی از نرخ‌های قراردادی تعدی نمی‌کنند . اما اگر اکنون تعاونی‌ها موفق به انعقاد قرارداد شوند با نرخ 600هزار تومان به بالا می‌بندند زیرا همه‌چیز در حال افزایش قیمت است .
یعنی شما علت گرانی مسکن مهر را خروج تعاونی‌ها می‌دانید؟
تعاونی‌ها باید به اصل خودشان برگردند. متأسفانه در سال‌های اخیر تعاونی‌های مسکن از چرخه ساخت‌وساز خارج‌شده‌اند و وزارت راه و شهرسازی نه به تعاونی‌ها زمین می‌دهد و نه وام. بیشتر پروژه‌های تعاونی‌های مسکن هم متوقف‌شده است .اگر کارها به تعاونی‌ها سپرده می‌شد بدون تردید نهایت افزایش قیمت مسکن 5 تا 10 در صد بود. تعاونی‌ها در طول تاریخ توانسته‌اند بسیاری از اعضا را با حداقل هزینه خانه‌دار کنند و این همان اصلی است که در تعاونی‌ها فراموش‌شده است. ضمن اینکه بیشتر هیئت‌مدیره تشکل‌های انبوه‌سازان در مسکن مهر افراد عادی بوده اند که در رأس امور قرار گرفته‌اند و در این خصوص سهل‌انگاری، اشتباهات و فسادهای فراوانی داشته‌اند درحالی‌که تعاونی‌ها نه‌تنها دارای هیئت‌مدیره مطمئنی هستند بلکه رزومه محکمی نیز دارند .
به نظر شما راهکار بازگشت دوباره تعاونی‌ها به عرصه ساخت‌وساز کشور چیست؟
وزارت راه وشهرسازی باید سیاستش را عوض کند و زمین و وام کم‌بهره در اختیار تعاونی‌ها قرار دهد تا تعاونی‌های مسکن بتوانند فعالیت کنند و قیمت مسکن را بشکنند. باید رسانه‌ها سوءتفاهم‌ها را در مورد تعاونی‌ها رفع کنند و اگر همین رسانه‌ها زمانی برای اشتباهات بسیار کوچک بر طبل رسوایی تعاونی‌ها کوبیدند، حال باید اعتماد مردم را به تعاونی‌ها برگردانند .
قبول دارید فرایند انجام کارها در تعاونی‌ها بسیار زمان‌بر است ؟
زمان‌بر هست ولی کارها درست انجام می‌شود. بهتر است تصمیمی را پنج نفر بگیرد تا یک نفر. در شرکت‌های انبوه‌سازی تصمیمات زودتر گرفته می‌شود ولی تالی فاسد آن بیشتر است. هیچ تعاونی نبوده که پول مردم را برداشته و فرار کرده باشد، چون همه ازلحاظ قانونی کنترل می‌شوند و نمی‌توانند تخلف کنند.
ولی ما شاهد تخلفات زیادی هم در تعاونی‌های مسکن بوده‌ایم ؟
در تعاونی‌های مسکن هم تخلفاتی شده ولی در حدی که سروصدا درباره آن برپاشده نبوده است. ما برای کنترل تعاونی‌ها بخش نظارت تشکیل داده و بر کار تعاونی‌ها نظارت می‌کنیم. هیچ کاری را نمی‌توان گفت صد در صد درست بوده، ولی مطمئناً 95 درصد تعاونی‌ها درست عمل کرده‌اند. این را همه می‌دانند چون در هر اداره‌ای تعاونی‌های مسکن وجود دارد و خوب عمل کرده‌اند و واحدهای ساخته‌شده را تحویل داده‌اند.
تعاونی‌ها برای حمایت از کسانی که در مسکن مهر دچار صدمه مادی و روحی شده‌اند چه حمایتی می‌توانند داشته باشند؟
اتحادیه مرکزی نظارت و هماهنگی رشته مسکن در 21 استان کشور نمایندگی دارد و هرلحظه می‌تواند به شکایت مردم رسیدگی و تا 21 روز رای نهایی را صادر کند، در ضمن باید بگویم رأی اتحادیه مرکزی تعاونی‌ها قابل‌اجرا است.
به نظر شما اگر تعاونی‌های مسکن دوباره فعال شوند قیمت مسکن کاهش پیدا می‌کند؟
اگر دولت یازدهم به‌راستی درصدد تأمین مسکن ارزان‌قیمت برای مردم است تنها یک راه دارد و آن این است که بخش مسکن را به تعاونی‌های مسکن بازگرداند و بر عملکرد آنها نظارت کند. درصورتی‌که دولت مصمم باشد برنامه تأمین مسکن ارزان برای خانواده‌های ایرانی را از طریق ادامه مسکن مهر یا مسکن استیجاری یا مسکن اجتماعی دنبال کند، می‌تواند از طریق بخش تعاون برنامه‌هایش را عملیاتی کند، به این نحو که با دادن زمین‌های دارای کاربری مسکونی به تعاونی‌های مسکن، آنها را مجدداً فعال کند تا آنها با پول‌های خرد مردم مسکن ارزان تولید کنند. یادمان نرود که در بخش تعاون سودآوری و دلالی مطرح نیست و منافع اعضا در نظر گرفته می‌شود.
پیشنهاد می کنیم از این نمونه کارها نیز دیدن نمایید
